Amasya Genelgesinin imzalanmasının 101. yıldönümü anısına Amasya Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Önder Duman, “Millî Mücadele Yolunda Amasya” konulu bir konferans verdi. Konferansa, Amasya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Süleyman Elmacı, kamu kurum kuruluş ve sivil toplum örgütü temsilcileri katıldı.
Prof. Dr. Önder Duman sunumunda özetle şu cümleleri kaydetti: “30 Ekim 1918’de İtilaf Devletleri ve Osmanlı Devleti arasında Mondros Mütarekesi imzalanmıştır. Bu antlaşmaya dayanarak Osmanlı İmparatorluğunun başkenti işgal edilmiş, bu yetmemiş Musul ve Kerkük, Urfa, Antep, Maraş, Adana dolayları da önce İngiliz sonra Fransız işgaline uğramış; Antalya ve çevresinde de İtalyan işgali başlamıştır. 9 Mart 1919’da ise İngilizler Samsun’u işgal etmiştir. Hatta İngiliz birlikleri 400 İngiliz askeri -çoğu Hintli olmak üzere- Merzifon Amerikan Kolejine kadar gelmişlerdir. Dolayısıyla bu dönem Osmanlı devleti açısından bir dönüm noktasıdır.
Mustafa Kemal 19 Mayıs’ta Samsun’a çıkmış, altı gün burada kaldıktan sonra Havza’ya çekilmiştir. Mustafa Kemal, İzmir’in işgaline dair ilk ciddi protestoların başladığı Havza’da tarihi Havza Genelgesini yayınlar. Ardından 12 Haziran 1919’da kendisi için oldukça korunaklı bir bölge olan Amasya’ya gelmiştir. Mustafa Kemal ve beraberindeki heyet Amasya’dan kendilerine destek olan temsilcilerle 22 Haziran’da Amasya Genelgesini yayınlamışlardır.
Amasya Genelgesi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulmasında bir dönüm noktasıdır. Genelge, bir anlamda, yürütülecek olan o eşsiz kurtuluş mücadelesinin parolasının ve stratejisinin belirlendiği belgedir. “Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır”, sözü Türk millî mücadelesinin belki de en güzel ifadesi olmuştur. Amasya Genelgesi için, kurulacak cumhuriyetin müjdecisi diyebiliriz. Mustafa Kemal Paşa Amasyalıların çok fazla ilgisine mazhar olmuştur. Amasya’da, Sancak il Genel Meclis Başkanı Hacı Hafız Tevfik Efendi, Vaiz Abdurrahman Kâmil Efendi ve 5 inci Kafkas Tümen Komutanı Cemil Cahit Paşa olmak üzere pek çok kişi Mustafa Kemal’e çok ciddi yardımlarda bulunmuşlardır. Mustafa Kemal’in ruhunda ve zihninde Amasya ve Amasyalıların çok ciddi değeri vardır ve bunu her ortamda ifade etmekten de geri durmamıştır.
Bu noktada, Pontus Rum çetelerine karşı özellikle Amasya çevresinde mücadele eden 5 inci Kafkas Tümen Komutanı Cemil Cahit Paşa’dan ayrıca bahsetmek gerekir. Cemil Cahit Paşa’nın Mustafa Kemal’e ve dolayısıyla Millî Mücadeleye verdiği destek, çok önemlidir. Bu nedenle Amasyalıların Cemil Cahit Paşa ismini yaşatmaları gerekmektedir.
Millî Mücadelenin lideri olan Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları başta olmak üzere, aziz şehitlerimizi ve vatanın kurtarılmasına katkı sağlayan Amasyalıları huzurlarınızda yad ediyorum, ruhları şad olsun’’ dedi.
Program sonunda Rektör Prof. Dr. Süleyman Elmacı, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Önder Duman’a katkılarından dolayı teşekkür ederek çiçek takdim etti.
